Çalışma Kolu Raporu Taslağı 002 - 4 Temmuz 1997
Hazırlayanlar (Alfabetik Sıra) : Mustafa Akgül, Orhan Gökçöl, Atilla Özgit, Müjgan San, Harun Taner
Html sürümü : Orhan Gökçöl
 

İçindekiler :

1. Giriş
2. Neden Böyle Bir Çalışmaya Gerek Duyuldu?
3. Çalışmanın Ana Hedefi
4. Çalışma Yöntemi
5. Kaydedilecek Aşamalar
6. Tartışma Öbekleri Hiyerarşik Yapısı
• Bilgisayar ve İlgili Konular : tr.bilg
• Bilimsel, akademik, teknolojik konular; duyurular vb : tr.bilim
• Burada Listelenmemiş  Diğer Konular : tr.diger
• Eğitim ve İlgili Konular: tr.egitim
• Eğlence (sinema, tiyatro, fıkra, geyik, sohbet, vb) : tr.eglence
• Öbekler ile ilgili ÇSS'ler, yönetimsel, yeni öbekler vb : tr.obek
• Toplum/Kültür Konuları, Güncel Olaylar : tr.kultur
• Diğer Kurum ve Kuruluşlar : tr.[][][][][]
7. Sözlük
8. Sizlerden Gelen Öneriler
9. Çalışma Kolu Raporu - Taslaklar Arası Değişiklikler
10. Ekler

1. Giriş

Türkiye/Türkçe Tartışma Öbekleri yapısının oluşturulması ve sonrasında çalıştırılmasının sağlanması amacıyla, faaliyetlerini "gönüllü" esasına göre yürütenbir çalışma kolu oluşturulmuştur. Çalışma kolu, 4 Temmuz 1997 tarihi itibarıyla 5 kişiden oluşmaktadır. Bu kişiler ve çalıştıkları kuruluşlar (alfabetik sıra ile) :

Mustafa Akgül - Bilkent Üniversitesi
Orhan Gökçöl - İstanbul Üniversitesi
Atilla Özgit - Ortadoğu Teknik Üniversitesi
Müjgan San - Hacettepe Üniversitesi
Harun Taner - İstanbul teknik Üniversitesi

2. Neden Böyle Bir Çalışmaya Gerek Duyuldu?
 

Ülkemizde, 1993 yılından günümüze değin,  önce sadece akademik çevrelerde kısıtlı olarak kullanılabilen internetin kapsadığı kitle, hem sayı hem de nitelik olarak  her geçen gün hızla artmaktadır. Buna paralel olarak,
internet ve internet teknolojilerini kullanan sayıca büyük ve nitelikli bir insan kümesinden söz edebiliriz.

Türkiye içinde, Türkçe Tartışma Öbeklerinin olmaması sonucunda, Türkiye'deki İnternet kullanıcıları internet'in bu çok önemli mekanizmasından yararlanamamaktadır. "Usenet" olarak adlandırılan, tüm dünyadaki ağ kullanıcılarının (büyük oranda internet) binlerce değişik konu hakkında fikir öne sürebildikleri, birbirleriyle tartışabildikleri tartışma öbekleri (news groups) sisteminde, hem yazışma dilinin ingilizce olması hem de değişik bölgelere has konuları kapsamaması sebebiyle, tüm dünyada, ülkeler özellikle kendi ana dillerinde
tartışabilecekleri ortak alanların oluşturulması yönünde hızlı yapılanmalara ditmektedirler. Özellikle Finlandiya, Almanya, İspanya, Fransa gibi ülkeler buna en güzel örnekler olarak verilebilir. Bu yolla, insanlar, kendi ana dillerinde birçok değişik konuya bölünmüş "herkese açık" alanlarda (tartışma öbekleri) görüşlerini bildirebilmektedir. Böyle bir altyapı, bilimden sanata, günlük/güncel olaylardan eylenceye, çeşitli sektörel gelişmelerden sosyal yaşam ile ilgili konulara kadar çok geniş ve farklı bir yelpazede dizilmiş pek çok tartışma öbeğinde insanların görüşlerini bildirebileceği ortamlar sağlayacaktır. Bu alt yapının sağlayacağı olumlu girdiler ve avantajlardan bazılarını sıralamak gerekirse,

• Internet'te Türkce içerik artacaktır.
• Internet teknolojilerinin ülkemizde daha hızlı ve yapıcı bir şekilde yayılması kolaylaşacak ve hızlanacaktır.
• Kullanıcılar bilinçlenerek interneti daha verimli kullanacaklardır.
• Tüm Türkiye (ve dünya) internet kullanıcıları arasında akı(l)cı bir Türkçe iletişim sağlanacaktır.
• Uzmanlık tartışma öbekleri yolu ile profesyoneller arasında da meslekleri ile ilgili bilgi alış-verişi yapılabilmesi kolaylaşacaktır.
• Bilimsel tartışma öbekleri yolu ile, ülkemizdeki üniversiteler, enstitüler ve benzeri merkezlerdeki seminer, konferans, vb gibi etkinliklerin çok daha geniş bir hedef kitleye duyurulması sağlanacaktır.
• Değişik güncel/popüler konularda oluşturulabilecek tartışma öbeklerinde, insanlar, kendi görüşlerini dile getirebilecek ve açık bir demokrasi platformu da sağlanmış olacaktır.

3. Çalışmanın Ana Hedefi

Bu çalışmanın ana hedefi, "Türkiye, Türkçe Tartışma Öbekleri" oluşturulmasını sağlamak amacıyla bir altyapı oluşturma çalışması yapmak, oluşan olası altyapıyı tartışmaya açmak ve gelen önerileri değerlendirerek son şekli verilen sistemi kullanıma sunmaktır.

4. Çalışma Yöntemi

Giriş bölümünde belirtilen çalışma kolu, yapılandırma çalışmalarını elektronik ortamda -gönüllü esasına dayalı olarak- yürütür, hazırlayacağı raporları belirli aralıklarla güncelleyerek herkesin erişebileceği bir ortamda tutar. 4 Temmuz 1997 itibarıyla bu raporun HTML şekli http://www2.itu.edu.tr/~gokcol/tr-obek sayfasından görülebilir. Dileyen herkes, bu raporda belirtilen konular ile ilişkili olarak kendi fikirlerini gokcol@sariyer.cc.itu.edu.tr (Orhan Gokcol) adresine e-posta ile bildirebilir. Belirtilen fikirler dikkate alınarak değerlendirilir ve ilgili kişiye e-posta ile bildirilir, ayrıca bu kişinin adı taslak raporlarda belirtilir.

5. Kaydedilecek Aşamalar

Çalışma boyunca aşağıdaki işler yapılacaktır :

1. Olası Üst Öbek Yapıları ve Tanımları : Alt tartışma öbeklerini içeren daha genel tanımlı yapılar oluşturulacaktır.
2. İlk Anda Açılması Düşünülen Alt Öbekler ve Tanımları : Üst öbek yapısı altında, bazı örnek alt öbekler oluşturulacaktır.
3. Yeni Üst Öbek Açma Mekanizmaları : Sistem çalışmaya başladıktan sonra, kullanıcıların yeni üst öbekler açılmasını sağlamak için mekanizmalar (kontrollü oylama) oluşturulacaktır.
4. Teknik Alt Yapı : Oluşturulacak "Tartışma Öbeği" sistemine teknik destek ODTÜ tarafından verilecektir.
5. Sistemin Genel Kullanıma Açılması : Üst ve alt öbek yapıları oluşturulduktan ve teknik altyapı sağlandıktan sonra, isteyen "tartışma öbeği servisleri (news servers)" kendi aralarında aynı hiyerarşik yapı içinde "öbek iletisi (news feed)" alış verişine başlayacaktır. Her tartışma öbeği servisi, hiyerarşik yapının istediği alt ve üst öbekleri alma/almama seçeneği vardır.
6. Uygulamalar ve Sorunlar Hakkında Genel Bir Değerlendirme : Oluşturulacak yapının kullanımı ile ilgili sorunları tartışmak, kararlar almak amacıyla daha sonradan bir üst kurul oluşturulacaktır. Üst kurul çalışma prensipleri ve kimlerden oluşacağı daha sonra tespit edilir.

6. Tartışma Öbekleri Hiyerarşik Yapısı

Çalışmanın ana hedeflerinin merkezinde, olası üst öbek yapısının belirlenmesi vardır. Tartışma öbekleri üst öbek yapısı ve alt kademe öbek yapıları olarak iki farklı biçimde olabilmektedir. Örneğin, "bilg" bilgisayarlar ile ilgili öbekleri barındıran bir "üst öbek" ise, bunun altında, bilg.diller, bilg.sistem, bilg.virus 1. alt kademe öbekler; bilg.diller.c++,bilg.diller.fortran, bilg.sistem.unix vb de 2. alt kademe öbeklerdir. Öbek yapısı ve alt kademe öbeklerin belirlenmesinde aşağıdaki kıstaslar gözönünde tutulacaktır :

• Öbek yapısı içinde, yazılı, görüntülü,sesli vb iletişim ortamlarında yayınlanması Türk Yasalarına Göre Suç Sayılan Öbekler hiçbir şekilde açılamaz.
• Bütün üst öbekler TR. ana öbeğinin altında bulunurlar.
• Alt kademe öbek sayısında bir sınırlama yoktur.

Bilgisayar ve İlgili Konular : tr.bilg

Bu üst öbekteki daha alt seviye öbekleri; bilgisayar teknolojisi, bilgisayar işletim sistemleri, bilgisayar programlama dilleri, virüsler, çokluortam, metin-grafik editörleri ve benzerleri gibi konuları kapsar. Olası alt seviye hiyerarşik yapılanma, alt öbekler ve kısa tanımlar şöyledir :

• tr.bilg.dil : Bilgisayar programlama dilleri. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.bilg.dil.c++, tr.bilg.dil.java gibi) ayrılabilir.
• tr.bilg.editor : Bilgisayar editörleri
• tr.bilg.grafik : Bilgisayar ile grafik ve animasyon teknikleri
• tr.bilg.isletim-sis : Bilgisayar işletim sistemleri. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.bilg.isletim-sis.linux, tr.bilg.isletim-sis.nt gibi) ayrılabilir.
• tr.bilg.virus  : Bilgisayar virüsleri

Bu üst öbekteki daha alt seviye öbekleri; doğal bilimler (biyoloji, fizik, kimya, matematik vb) ve uygulamalı bilimler (her türlü mühendislik, teknolojik uygulamalar vb) ile ilgili konuları içerir. Olası alt seviye hiyerarşik yapılanma, alt öbekler ve kısa tanımlar şöyledir :

• tr.bilim.muhendislik : Mühendislik ve ilgili konular. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.bilim.muhendislik.makine, tr.bilim.muhendislik.havacilik vb gibi) ayrılabilir.
• tr.bilim.dogal : Dogal bilimler ve ilgili konular. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.bilim.dogal.matematik, tr.bilim.dogal.fizik gibi) ayrılabilir.
• tr.bilim.saglik : Sağlık bilimleri, hastalıklar ve ilgili konular. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.bilim.saglik.tip, tr.bilim.saglik.akupuntkur, tr.bilim.saglik.dogal-bitkiler gibi) ayrılabilir.
• tr.bilim.tarih : Bilim tarihi

Bu üst öbekteki daha alt seviye öbekleri; hiyerarşik yapı içinde bulunmayan diğer konulardaki konuları içerir. Örnekler : tr.diger.yaraticilik, tr.diger.dinler, tr.diger.sevgi vb gibi.

• tr.egitim.k12.8yil : 8 yıllık zorunlu eğitim tartışmaları
• tr.egitim.k12.prog : Ders programları ile ilgili tartışmalar
• tr.egitim.k12.okullar : Değişik Orta Öğretim kurumlarının mezunları/mensupları bu alt hiyerarşide tartışabilir.  Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.k12.okullar.galatasaray, tr.k12.okullar.ted  gibi) ayrılabilir.
• tr.egitimk12.sistem : Türk ilk ve orta öğrenim eğitim sistemi ile ilgili tartışmalar
• tr.egitim.univ.ars-gor : Universitelerdeki araştırma görevlileri, sorunları vb
• tr.egitim.oss-oys : Universite giriş sınavları ile ilgili tartışmalar
• tr.egitim.univ.ylisans : Lisans üstü eğitim

Bu üst öbekteki daha alt seviye öbekleri; sinema, televizyon, radyo, tiyatro, geyik sohbeti, konserler, her tür müzik (türk sanat müziği, türk halk müziği vb) ve müzik grupları, sanatçıları/şarkıcıları, hobiler (pul, kartpostal, eski para koleksiyonculuğu vb), spor dalları, spor takımları, vb gibi konuları kapsar.  Olası alt seviye hiyerarşik yapılanma, alt öbekler ve kısa tanımlar şöyledir :

• tr.eglence.tv : Televizyon ve televizyon programları, genel tartışmalar, yayınlar vb. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.eglence.tv.diziler, tr.eglence.tv.genel gibi) ayrılabilir.
• tr.eglence.radyo : Radyolar, radyo programları
• tr.eglence.spor : Her türlü spor ve sporla ilgili olaylar. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.eglence.spor.futbol, tr.eglence.spor.at-yarisi gibi) ayrılabilir.
• tr.eglence.muzik : Her türlü müzik ve ilgili konular. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.eglence.muzik.pop, tr.eglence.muzik.tsm gibi) ayrılabilir.
• tr.eglence.hobi  : Her türlü hobilerle ilgili konuları kapsar. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere (tr.eglence.hobi.para-pul, tr.eglence.hobi.model-ucak gibi) ayrılabilir.

Bu üst öbekteki alt seviye öbekleri, TR hiyerarşisi altındaki öbekler ile ilgili yönetimsel bilgiler, duyurular (yeni öbek açma/kapatma vb), yeni başlayanlara önemli bilgiler ve bunlarla ile ilgili konuları içerir. Olası alt seviye hiyerarşik yapılanma, alt öbekler ve kısa tanımlar şöyledir :

• tr.obek.yeni : Yeni öbek duyuruları, yeni öbek açma prosedürlerinin yürütülmesi vb
• tr.obek.caylak : Tartışma öbekleri ile ilgili yeni kullanıcıların soruları, tartışma
• tr.obek.css : Öbeklerle ilgili CSS (FAQ) dökümanları
• tr.obek.duyurular : Öbekler ile ilgili yönetimsel duyurular (istatistikler, silinen öbekler, önemli uyarılar/duyurular vb)

Bu üst öbekteki daha alt seviye öbekleri; toplumsal ve kültürel (edebiyat, şiir, müzik (tartışma) amatör/profesyonel uğraşlar)  vb konularla ilgili tartışma öbeklerini (yöresel gelenekler/görenekler, tarih, uygarlıklar vb) içerir. Olası alt seviye hiyerarşik yapılanma, alt öbekler ve kısa tanımlar şöyledir :

• tr.kultur.hukuk : Hukuk ve ilgili konular, toplumsal yansımaları
• tr.kultur.tv : Televizyon kültürü ve toplumsal yaşam üzerine etkileri
• tr.kultur.anadolu : Anadolu kültürü
• tr.kultur.edebiyat : Edebiyat tartışmaları. Sonraki aşamalarda daha alt öbeklere ayrılabilir.
• tr.kultur.arkadas : Siber-arkadas (e-pal) grubu

Bu üst öbekteki daha alt seviye öbekleri; çeşitli kurum ve kuruluşların kendi yerel tartışma öbekleri için ayrılmıştır. Ancak dışarıyla (diğer tartışma öbeği servisleriyle) ileti alış-verişi (feed verme) yapıp yapmamakta ya da kontrollü ileti alış-verişinde bulunmakta serbesttirler. Örnekler, tr.metu, tr.ege, tr.itu, tr.pcworld gibi.
 

öbek : (ingilizce, news karşılığı)
üst öbek :
alt öbek :
hiyerarşi :
ileti :

8.  Sizlerden Gelen Öneriler

Her türlü önerilerinizi gokcol@sariyer.cc.itu.edu.tr adresine e-posta ile iletebilirsiniz.

9. Çalışma Kolu Raporu - Taslaklar Arası Değişiklikler

Burada, taslaklar arası önemli değişiklikler listelenmektedir.

Taslak 001 : İlk sürüm, ana hatlar verildi. Pek çok bölüm eksik (2 Temmuz 1997)
Taslak 002 : Ilk html sürümü, tüm bölümler tamamlandı. Öbek hiyerarşileri taslağı eklendi (5 Temmuz 1997)

10. Ekler

Burada, taslakta kullanılabilecek olası ek bilgiler ile ilgili dökümantasyon yer alacaktır.