Turkiye'de Internet: Simdi Buyume Vakti?

II. Turkiye'de Internet Konferansi - Yeditepe Universitesi
Aralik 1996
Mustafa Akgul

akgul@bilkent.edu.tr

Turkiye Internet'i 4. yilini doldurmak uzere. Oldukca sikintili dort yil gecirdik. Simdi buyumenin esigindemiyiz ?

Internet'in gelismesini olcmek icin, Internet'e kayitli bolge (domain) sayisina, bilgisayar sayisina, cesitli sunuculara ve kullanicisi sayisina bakabiliriz. Kayitli bilgisayar sayisinin gelismesini RIPE kayitlarina gore:

Nis.93	Kas.93	Nis.94	Kas.94	Nis.95	Kas.95	May.96	Kas.96
194	609	1018	1912	2744	5231	9788	13367

Aralik'da benim yaptigim sayimlarda ise:

	edu	com	gov	net	org
makina	8500	1900	1000	1250	130
domain	59	572	41	33	37
web	47	210 (540)	55	46	18 (107)

Bu sayilarin yaklasik oldugunu tekrar belirtelim. Parantez icindeki sayilar, baska yerlerde misafir olan webleri de icermektedir. Internet erisimi olan ve kayitli bilgisayarlar acisindan universitelere bakarsak, dogal olarak, gelismis universitelerde yigilma oldugunu goruruz.

odtu	bilkent	anadolu	boun	ege	itu
4000	1200	1150	650	430	430

Kullanici sayisina bakarsak da kaba bir tahminle, BBS'lerin disinda 100 bin civarindadir. 60-70 bin kadar Universitelerde, 5 bin civarinda kamu'da, bir kac bin org'da, 10-15'in Turnet'de Servis saglayiciya dogrudan bagli. Burada ``kullanici'' olarak elektronik posta adresi olanlar kastediliyor.

Bu dort yilda, ulke olarak Internet'i ogrenmeye basladik. Yeteri kadar uzmanlik kazanan kadrolar yetisti. Bu isten para kazanabilecegini dusunen firmalar ortaya cikti. Bunlarin onemli bir kismi uzun vadeli bir bakis acisiyla, Internet'in Turk toplumuna katkilarina agirlik vererek bu isin icindeler. Ozel sektorde, kendi firma adini Internet uzayina yazdirma, kendi webini olusturma, oradan reklam yapma yonunde bir kimildama goruluyor. Bu sevindiri bir gelisme tabii ki.

Bu dort yilda Internet acisindan plansizlik, sahipsizlik, ilgisizlik ve bilgisizlik one cikmistir. Bu sure sonucunda Turnet ve Ulakbim projeleri ortaya cikmistir. Internet'in onundeki engeller bir olcude acilmistir. Sayet ogrenen mekanizmalar kurar, gerekli ilgi ve kaynaklari ayirabilirsek, Internetde ciddi bir buyume, ve sonuclarini gorebiliriz.

Interneti Dunya ile beraber ogrenmeye devam edecegiz

Internet tum dunyada hizli bir gelisme icindedir. Internet bilimsel ve teknolojik degisimi bizatihi icinde tasimaktadir; ve degisime olanak saglamaktadir. Her gun yeni kavramlar, yeni surecler, yeni teknolojiler ortaya cikmaktadir. Gelisen, dunyayla butunlesen, yaratan, dusunen, kaynasan bir ulke olmak istiyorsak, Internetin getirdigi olanaklari kullanmak zorundayiz.

Internetin Degisik Yuzleri

Internet Turkiyedeki pek cok kisiye hosca vakite gecirilecek, dinlenirken bakilacak bazi resimler, yada okunacak bazi haber ya da edebiyat urunleridir. Bir baskasina dunyanin dort bir yanindaki dostlariyla haberlesebilecegi bir mekanizmadir. Bir bilgisayarciya, evinden cikmadan uzak bilgisayarlarda calisma ortami demektir. Bir arastirmaciya en son arastirma sonuclarina cok hizli, ve kolay erisim demektir. Internet tum bunlarin toplamindan daha buyuk bir seydir. Bir kutuphane, bir kultur ve sanat merkezi, bir haberlesme ortami, bir yayin ortama, bir tanitim ortami, bir ticaret ortamidir. Esas olarak Internet Uretim Icindir

Ulke olarak Internet'in tum potansiyelini kullanabilmek; sanayi devrimi ve matbaa'da oldugu gibi treni kacirmamak icin, ortak ulusal cikarlar etrafinda birlesebilmek, katilimci ve ogrenen mekanizmalarla Internet'in onunu acabilmeliyiz.

Intranet Kurum ici Internet'dir

Internet bir ag teknolosidir: dagitik, istemci/sunucu modeli uygun, Mevlana Ilkesine bagli, onu acik bir teknolojidir. Intranet bu teknolojisin kurum ici agina uygulanmasidir. Bu sekilde, dunya uzerine dagilmis burolar arasinda Internet teknolojileri kullarak kendi ozel aginizi kurabilirsiniz. Kurumun Internet uzerinde basarili olmasi tum kurum elamanlarinin Internet'te sunulanlarla ilgilenmesine baglidir. Bir baska degisle, Toplam Kalite Yonetiminde oldugu gibi, katilimci mekanizmalara gerekir.

Internet uzerinde surekli gelisen bir cok arac vardir. Bunlarin icinde en gelismis olani web'dir. Web sunucu ve istemcileri tum internet'i web icinden sunmak ve erisim olanagi vermektedir. Ama, Internet sadece Web degildir. Tum araclari yerli yerinde kullanmak gerekir. Intranet ve diger araclarla desteklenmeyen, cok iyi tasarlanmis bir web, bir duvar afisi gibi kalir; halbuki Internet etkilesimli, canli dinamik bir ortamdir.

Turnet Duzgun Calismali

Kisa vadede Turnet ve Ulakbim ilgili herkesin isbirligi ile duzgun calismak zorundadir. Mumkun oldugunca katilimci mekanizmalarla hem sorunlarimizi cozmeli hemde ileriye dogru planlamaliyiz. Bu bizlere, ulkeye Internetin ne oldugunu gosterme olanagi verecektir.

Ulusal Aga Dogru

Hedefimiz ilkokuldan, Universiteye, KOBI'lerden buyuk holdinglere, ihracatcidan, motel isletmesine, halk evinden kutuphanelere, nufus idaresinden, gumruklere; hastanelerden, muzelere; sivil toplum orgutlerinden, siyasal partilere, toplumun tum kurumlarinin uzerinde konustugu, is yaptigi, olcek ekonomisi souncunda ucuz ve hizli olan bir Ulusal Agin kurulmasi olmalidir. Boyle bir agi planliyacak, Kamu, universite, ozel sektor, ve meslek orgutlerini kapsayan orgutlenmelere gitmek zorundayiz. Boyle bir agla birlikte, ulkenin bilgisayarci eksigini ulusal boyutta planlamamiz gerekir.

Ogrenen mekanizmalar icinde Kamu Bilgisayar Aglarini koordineli ve katilimci bir sekilde kurmaliyiz. Internet devletin etkin, ucuz, hizli ve seffaf calismasi konusunda onemli olanaklar sunmaktadir. Gelisen bu teknolojileri dislayarak devletin bu hedeflere ulasma sansi yoktur.

Tum bunlarin Ulusal Bilisim Stratejisi isiginda katilimci mekanizmalarla olusturulacak Bilgisayarlasma Master Plani kapsaminda yapilmasi gerekir.

Internet baska hic bir medyanin sunamadigi yeni olanaklar ortaya cikarmaktadir: her bireye kendi gazetesini, hatta radyo ve televizyonu yayinlama olanagi. Tam metine dayali, kalici, ucuz olan bu olanaklar; toplumun sosyolojik yapisi uzerinde kalici etkileri olacaktir. Etkin bir iletisim ortami olan Internet, siyasal yasam, seffaflik konularinda onemli olanaklar sunmaktadir. Bugun TBMM ve bazi devlet kuruluslarindaki Internet altyapisi, bu konularda bir seyleri baslatmaya cok uygundur. Ulke, bunun teknik birikimini epeydir kazanmis durumda. Eksik olan siyasal kadrolarin arzusu ve ilgisi.

Kisaca, Internet bu ulkeyi onemli olcude ileri goturebilecek bir katalizor gorevini yapmaya hazir. Bu ulkenin evlatlarinin, bunun gerektirdigi sorumluluga, sabira, cesarete sahip olup olmadigini her beraber gorecegiz.