ÖZGEÇMİŞ:
Yıldız Üniversitesi Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği Bölümünden 1989 yılında mezun olmuştur.
1990 yılında Netaş’da çalışmaya başlamış, 1991 yılında Netaş Data Ağları ve Ürünleri Bölümüne geçmiş, X.25 temelli TURPAK ( Türkiye Paket Anahtarlamali Data şebekesi)
projesinde çalışmalarına başlamıştır.
Magellan temelli X.25 ve SNA ağlarının mühendisliği, montajı ve testleri konusunda yurt-içi ve yurt-dışı projelerde görev almıştır. 1994-1996 yılları arasında Magellan Avrupa Destek Grubu’nda çeşitli projelerde görev almıştır.
1996 yılından itibaren Türk Telekom Çoğul Ortam Ürünleri Pazarlama Bölümünde Frame Relay ve ATM temelli Magellan ürünleri ve servisleri üzerinde çalışmaktadır.

Eşzamanlamasız Aktarım Modu (ATM) - Çerçeve Aktarımı (FR) Birlikte Çalışırlığı Uygulama Alanları

1. Giriş

Pazar tahminleri Frame Relay “Çerçeve Aktarımı-FR” kullanımındaki artışın 20. yüzyıl sonuna kadar süreceği desteklemektedir.
Frame Relay’in bu denli başarılı olması, hiç şüphesiz teknolojik basitliği ve özellikle kiralık devre teknolojilerine kıyasla 30-50% arasında sağladığı tasarruf ile ilgili pazar bilincinin oluşmasıdır. Frame Relay, veri uygulamaları için kanıtlanmış bir teknoloji olup ağ yapıları yelpazesinde özgün bir yere oturmuştur. Frame Relay’i ilk önce Yerel Alan Ağları’nın Geniş Alan Ağı’na tümleştirme gereksinimi sürmüş ardından SNA, ses ve video trafik profilleri FR kullanımını çeşitlendirmiştir.
Frame Relay’in kullanıcı cihazlarında ucuz ve basit güncellemeler ile gerçekleştirilmesi, teknolojinin kullanımını teşvik eden önemli bileşenlerdir. Öte yandan, ATM teknolojisi üzerindeki büyüme henüz yeterince hız kazanmamıştır. Ancak ses-veri ve video trafiklerinin aynı transmisyon olanağı üzerinden servis kalitesini sağlayacak şekildeki iletimi ile ilgili yarar beklentisi de oluşmuştur.
Günümüzde ATM; servis sağlayıcı çekirdek ağ teknolojisi ve Yerel Alan Ağları’na alternatif teknoloji olarak öngörülmektedir.
Gerçekte her iki konfigürasyon, uç-kullanıcı uygulamalarının sadece veri kısmını adreslemektedir. Frame Relay servisine olan yüksek talep, servis sağlayıcıları, yüksek-hızlı omurga gereksinimlerinin karşılanabilmesi amacıyla, ATM yayılımını hızlandırmaya itmektedir. Öte yandan, Frame Relay Forum Standartları’nın belirlediği hızı aşan kullanıcı gereksinimleri de ATM yayılımını hızlandırmaktadır. Yoğun port gereksinimi olan kullanıcı kuruluş yerleri ses ve/veya video kullanımının da destekleneceği yerler olarak belirmekte, bu nedenle bu portlar potansiyel ATM Kullanıcı/Ağ Arayüzü “UNI”tabanlı portlar olarak öngörülmektedir.
Sadece kiralık devre yerine geçmesi özelliği ile karşılaştırıldığında ATM, her ne kadar Frame Relay’e çok benzerse de, ATM kullanımının uç kullanıcı cihazı seviyesinde hem donanım hem de yazılım güncellemesine gereksinim göstermesi nedeniyle en azından ucuz kullanım açısından Frame Relay’den farklılık gösterir. Belirtilen maliyet farkı, şirket bünyesindeki birkaç yer için makul görülebilirse de, genel ATM kullanımının ekonomik olmayacağı açıktır.
Yukarıda açıklandığı gibi, Frame Relay-ATM (Kalıcı Sanal Devre-PVC) birlikteliği özellikle Internet erişiminin sağlanması amacıyla Internet Servis Sağlayıcılarınca da talep edilmektedir.

2. FR-ATM Birlikteliği Tipik Uygulama Alanları
Frame Relay/ATM birlikteliği uygulama alanları Taşıyıcı ve Kurum Ağları olarak öngörülmektedir.

2.1) Taşıyıcı Uygulamaları :
Frame Relay ATM birlikteliğinin standartlara uygun uygulama gereksiniminin iki temel bileşeni vardır. Bunlardan birincisi, Frame Relay terminal ile ATM terminal arasındaki bağlaşımdır. Bu senaryoda FR-ATM birlikteliğinin taşıyıcı anahtarlama cihazı ile uç-kullanıcı cihazı arasındaki ortakçalışırlığı kritiktir. ‹kinci bileşen ise, Frame Relay trafiğinin ATM ağları üzerinden taşınmasını sağlayacak ağ-içi bağlaşım dır. Bu uygulamada ise, gerek taşıyıcı ağda kullanılan farklı anahtarlama birimleri arasındaki gerekse iki taşıyıcı ağ arasındaki B-ICI “Broadband Inter Carrier Interface” ortak çalışırlığı kritiktir.

2.2) Kurum Ağları Uygulamaları
Kurum Ağları tipik uygulama yöntemi, ağ tümleştirme özelliğine sahip anahtarlama cihazı kullanmak suretiyle kamu ATM servisine abone olunmasını ve uzak uç birimlerce iletilebilecek farklı trafik profillerinin konsolidasyonunu kapsamaktadır.

3. Frame Relay - ATM birlikteliği bağlantı sınıfları

Bu bölümde ATM/FR birlikteliğini sağlayan Magellan/Passport özelliklerinden bahsedilecektir.
Frame Relay / ATM birlikteliğinin Passport anahtarlama birimleri üzerinden sağlanmasında iki bağlantı sınıfı tanımlanmaktadır;

• Frame Relay - ATM Servis Birlikteliği : ATM ağının kenarındaki harici bir frame relay ağına veya doğrudan frame relay uç cihaza olan bağlantıları tanımlar.
• Gateway bağlantıları : Ağ içinde frame/cell (F/C) alt-ağı ile ATM alt-ağı arası bağlantıları veya Passport frame relay ağı ile harici bir ATM ağı arası bağlantıları tanımlar.

 Frame Relay - ATM servis birlikteliği, Frame Relay kullanıcı uç cihazının ATM kullanıcı uç cihazı ile görüşmesini sağlar (Şekil : 1).

 FR-ATM servis birlikteliği ile, Passport üzerinde FR-ATM servisinin Passport ATM servisi ile karşılıklı görüştürülmesi sağlanır. Bu bağlantı sağlandıktan sonra ATM bağlantısı herhangi başka bir ATM ağına veya ATM uç cihaza uzatılabilir.
 
FR-ATM servis birlikteliği, FR-UNI ile ilgili ve FR/ATM birlikteliği ile ilgili fonksiyonlar olmak üzere iki temel fonksiyonu gerçekleştirir.

Frame Relay UNI ; Çerçeveler, Frame Relay arabirimi üzerinde 10-bit adreslik “data link connection identifier (DLCI)” ile tanımlanırlar. Herbir sanal bağlantıya ait çerçevelerin kendine özgü DLCI değerleri vardır. Bu sayede tek bir fiziksel erişim kanalı üzerinden, farklı yerlere sanal bağlantılar gerçekleştirilir.

Herbir bağlantı için, kullanıcı veri iletim düzlemindeki (U-düzlemi) taşıyıcı servis aşağıdaki işlevleri sağlar:

• Çerçevelerin çift yönlü iletimi,
• FR UNI ‘dan gelen çerçevelerin ATM ağı veya uç noktasına iletilirken sıralarının korunması,
• İletim, format ve işletim hatalarının tesbiti,
• Herbir çerçeveye ait kullanıcı verisinin saydam iletimi (sadece idari - adres ve FCS dahil- bölgeler değiştirilir),
• Çerçevelerin onaylanmaması,
• Çerçevelerin tekrar iletilmemesi.

FR-ATM servis birlikteliği ANSI ve ITU standartlarını desteklemektedir ve Frame Relay Forum uyumludur.

Frame Relay Forum “Implementation Agreement” FRF.3, IETF RFC 1490 ve ANSI T1.617 Annex G standarlarını temel alarak, çoklu protokol trafiğini Frame Relay çerçeveleri üzerinden taşıma prosedürlerini tanımlar. IETF RFC 1483 ise çoklu protokol trafiğini ATM AAL5 paketleri ile aktarma prosedürüdür.

Frame Relay’den ATM bağlı cihaza giderken, Q.922 ana çerçeve başlığı alınır, ve Frame Relay Q.922 PDU “payload” başlık kısmı incelenir. Protokol tipine bağımlı olarak, FRF.3 “encapsulation” başlığı, ilgili RFC 1483 “encapsulation” başlığı ile değiştirilir. Çerçevelerin içeriği, ATM kullanıcıya veya ATM ağa, çoklu protokol ve AAL5 enkapsüle edilerek hücreler halinde iletilir.

ATM'den Frame Relay’e gidiş yönünde ise, ATM AAL5 CPCS PDU payload başlığı incelenir. Protokol tipine göre, RFC 1483 “encapsulation” başlığı, ilgili FRF.3 “encapsulation” başlığı ile değiştirilir. Q.922 ana frame başlığının taşıdığı DLCI değeri daha sonra gönderilen frame’e eklenir.

3.2 FR-ATM Gateway

FR-ATM birlikteliği iki ayrı alt-ağ’ın gateway fonksiyonları ile birbirleriyle görüşmesini sağlar. Bu uygulama ile çerçeve/hücre tabanlı alt-ağ’daki Frame Relay servisleri ile ATM alt-ağ’ındaki ATM servisleri birlikte çalışabilirler (Şekil : 2) .

Böylece kullanıcılar Frame Relay bağlantılarını mevcut Frame Relay şebekesinde bırakırken, yeni bağlantıları ATM olarak yapabilirler.

FR-ATM gateway ile, Frame Relay arabirimi ( FR UNI veya FR NNI) üzerinden gelen Frame Felay trafiğinin ATM hücrelerine dönüşümü sağlanır. Aynı şekilde ATM arabirimden gelen hücreler, gateway üzerinde frame relay trafiğine dönüştürülür. Gateway üzerinde gerçekleştirilen fonksiyonlar FR-ATM servis birlikteliği fonksiyonları ile aynıdır.

4. Sonuçlar

Frame Relay’in kullanıcı cihazlarında ucuz ve basit güncellemeler ile gerçekleştirilmesi, teknolojinin kullanımını teşvik eden önemli bileşenlerdir. Öte yandan, ATM teknolojisi üzerindeki büyüme henüz yeterince hız kazanmamıştır. Ancak ses-veri ve video trafiklerinin aynı transmisyon olanağı üzerinden servis kalitesini sağlayacak şekildeki iletimi ile ilgili yarar beklentisi de oluşmuştur.

Sadece kiralık devre yerine geçmesi özelliği ile karşılaştırıldığında ATM, her ne kadar Frame Relay’e çok benzerse de, ATM kullanımının uç kullanıcı cihazı seviyesinde hem donanım hem de yazılım güncellemesine gereksinim göstermesi nedeniyle en azından ucuz kullanım açısından Frame Relay’den farklılık gösterir. Belirtilen maliyet farkı, şirket bünyesindeki birkaç yer için makul görülebilirse de, genel ATM kullanımının ekonomik olmayacağı açıktır.
Pazar gerçekleri ATM servislerine talebi Frame Relay’in süreceğini desteklemekte ve hem üreticileri hem de servis sağlayıcıları Frame Relay -ATM PVC birlikteliğini içerecek olanaklar sunmaya zorlamaktadır.
Frame Relay-ATM PVC birlikteliği TURPAK Şebekesi üzerinden Ulakbim projesi kapsamında gerçekleştirilmiştir.